برگرفته از سایت گویاشنبه 27 اردیبهشت 1393
مثال «مادران میدان مایو» را در نظر بگیرید که شجاعانه در برابر استبداد نظامی آرژانتین به اعتراض برخاستند و برای پسران و دختران «مفقود الاثر» خود در طی آنچه که به «جنگ کثیف» سالهای 83-1976 معروف گردید، خواستار اجرای عدالت شدند. شجاعت آنها نقطۀ عطفی در گذار آرژانتین به سوی دمکراسی شد. مادران خاوران هم نقش مهم و مشابهی در ساختن آیندۀ بهتر برای ایران ایفا میکنند.
جایزه ای برای آینده ایران:
مادران خاوران و تلاش برای تحقق جامعه ای عادل
پروفسور پیام اخوان
مادران خاوران و تلاش برای تحقق جامعه ای عادل
پروفسور پیام اخوان
در سال 1367، آیت الله خمینی فتوای معروف خود را در مورد چگونگی برخورد با زندانیان سیاسی صادر کرد: «با خشم و کینه انقلابی». در آن تابستان خونین، در حدود 4000 تا 5000 اعدام صورت گرفت که نمادی از فجیع ترین حملات جمهوری اسلامی به حقوق بشر شهروندان ایرانی است.
از زمان آن فاجعه تاکنون، مادران خاوران در تلاش خود برای به سوگِ فرزند نشستن، و برای پایان دادن به سیاست حق کشی و مصونیت دولت از پاسخگویی، متحمل هر گونه اتهام، ضرب و شتم، بازداشت و شکنجه شدهاند. امروز، سایه شوم آن خشونت هنوز ایران را تسخیر کرده است. مصطفی پور محمدی، وزیر فعلی دادگستری در آن هنگام یکی از اعضای کمیسیون معروف مرگ بود که هزاران تن را پس از تفتیش عقاید مذهبی که چیزی شببیه به دادگاههای تفتیش عقاید کلیسای کاتولیک در اسپانیای قرون وسطی بود، به اعدام محکوم کرد. این، به تمسخر گرفتن عدالت است.
به همین دلیل تمام ایرانیانی که در تلاش برای رسیدن به جامعهای عادل هستند، باید اعطای جایزه معتبر و تاریخی گوانگجو 2014 کره به مادران خاوران را گرامی دارند. این جایزه در سال 1994 برای گرامیداشت خاطره قربانیان قیام 18 مه 1980 که سرآغاز ایجاد فضای باز سیاسی در کره جنوبی بود ایجاد شد. در آن زمان مردم گوانگجو که در پیِ رسیدن به دمکراسی و حقوق بشر بودند، در برابر نیروهای وحشی نظامی ایستادگی کردند. امروز، مادران خاوران به ما یادآوری می کنند که اگر از کنار جنایات عظیم گذشته بیتوجه عبور کنیم، آینده بهتری در انتظار ایران نخواهد بود.
مفهومی که ما از قدرت در ذهن خود داریم، اغلب بیش از حد، با قابلیت خشونت تداعی میشود. ما تصور میکنیم که حکومتی که به شکنجه و کشتار شهروندانش میپردازد، به گونه ای، قدرتمند است. اما آیا ما همین را درباره مردی که همسر و فرزندانش را میزند هم میگوییم؟ نه، بلکه برعکس، خواهیم گفت که وی شخصی جَبون و ترسو است که برای اثبات قدرت خود، نیاز به ضعیف آزاری دارد. پس بنابراین در بارۀ حکومتی که به اتهام زنی، مضروب ساختن، بازداشت و شکنجه کردن مادرانی میپردازد که صرفاً میخواهند به سوگ فرزندانشان بنشینند، چه باید گفت؟ کدامیک مفهوم بهتری از آزادی برای آینده ایران است: مادران خاوران، یا آنهایی که به سیاست حق کشی و خشونت ادامه میدهند؟
مادران ما همانا سرچشمۀ حیاتند. آنان نخستین مربیان و الگوهای ما هستند. هیچ چیز قوی تر از پیوند میان مادر و فرزندش، و هیچ چیز دردناک تر از جدائی مادر از جگرگوشه اش نیست؛ به ویژه آنکه وی را صرفاً به خاطر عقاید سیاسی یا مذهبی اش و با اِعمال خشونت، از مادر جدا کرده باشند. مادری که اینگونه فرزند دلبندش را از دست داده، تا آنجا که در توان دارد، از هیچ تلاشی برای جبران آن دریغ نمی کند. او با فریاد خود برای عدالت، با امتناع خود از سکوت، حتی پس از سالیان متمادی تحمل درد و رنج، به ما یادآور میشود که شأن و مقام خود را به عنوان یک انسان فراموش نکنیم. در درد عالمگیر مادری که فرزند خود را از دست داده، ما انسانیتی مشترک را با او حس میکنیم که از چند دستگیهای سیاسی و مذهبی، و وسوسههای شوم بی عدالتی و استیلای فساد، بَسی فراتر میرود. مادران عزادار به یاد ما میآورند که چرا حقوق بشر برای کرامت ما به عنوان ملّتی که برای عدالت و انسانیت ، در برابر ظلم و خشونت ایستاده است، تا به این درجه حائز اهمیت است.
مثال «مادران میدان مایو» را در نظر بگیرید که شجاعانه در برابر استبداد نظامی آرژانتین به اعتراض برخاستند و برای پسران و دختران «مفقود الاثر» خود در طی آنچه که به «جنگ کثیف» سالهای 83-1976 معروف گردید، خواستار اجرای عدالت شدند. شجاعت آنها نقطۀ عطفی در گذار آرژانتین به سوی دمکراسی شد. مادران خاوران هم نقش مهم و مشابهی در ساختن آیندۀ بهتر برای ایران ایفا میکنند.
در سال 2012، من افتخار آن را داشتم که به عنوان دادستان دادگاه مردمی ایران تریبونال که با حمایت مادران خاوران تأسیس یافته بود خدمت کنم، روند حقیقت یابی و آشتی را که از دیرباز در انتظار آن بودیم، آغاز کنیم. در لندن و لاهه حدود 100 شاهد در برابر هیأتی از قضات برجسته بین المللی، از جمله قاضی کریگلر به اقامه شهادت پرداختند. وی رئیس سابق دادگاه قانون اساسی افریقای جنوبی است که پس از سقوط رژیم آپارتاید ، توسط رئیس جمهور، نلسون ماندلا، به این سمت برگزیده شد. سرگذشتهایی که در طی این جلسات بیان شد، دلخراش و تکان دهنده بود. در میان آنها روایتی که برای من به خصوص جالب توجه بود، سرگذشت مادر عصمت از شیراز بود که در حین شرح اعدام برادرزاده یازده ساله اش که به همراه پدر خود اعدام شده بود، گریه میکرد. چگونه ممکن است چنین اَعمال غیر انسانی را درک کرد؟ چطور میتوانیم به عنوان یک ملت، چنین ظلمی را بپذیریم؟
پس از چندین روز شنیدن چنین شهادتهایی دردناک، دیگر برایم شکی باقی نمانده بود که ایران پس از تجربه چنین سالهایی مملو از نفرت و خشونت که توان بالقوۀ ما را به عنوان یک ملت، تحلیل برده و ما را در جامعه جهانی به افرادی مطرود و منفور مُبدّل ساخته، نیازمند التیام است. در حالی که رهبران سیاسی بر سر توافق در باره موضوعات هسته ای با یکدیگر مذاکره میکنند و برای دستیابی به موقعیتها و امتیازات با یکدیگر به رقابت پرداختهاند، قدرت واقعی به مردمی تعلق دارد که خواهان عدالتند. پس از پخش شهادتهای دلخراش در ایران تریبونال ، که میلیونها نفر در ایران آن را دیدند، جمهوری اسلامی عاقبت مجبور شد اعتراف کند که اعدامهای مزبور حقیقتاً صورت گرفته است. یکی از گزارشهای تبلیغاتی حتی ادعا میکرد که در آن روزها آیت الله خامنه ای سعی کرده بود زندانیان سیاسی را از اعدام نجات دهد! سرانجام پرونده اخیر مربوط به بند 305 زندان اوین پس از حمله وحشیانه به زندانیان سیاسی، علامت دیگری است که نشان می دهد پاسخگویی، تدریجاً بخشی از مطالبات اساسی مردم میشود که رژیم نمی تواند آن را تا ابد نادیده اِنگارد. این فقط آغاز یک حرکت غیر قابل برگشت است که علیرغم چنگ زدن برخی از افراد به الگوهای فکری و رفتاریِ واپسگرا، ایران را در سالهای آتی دگرگون خواهد ساخت.
مانند آفریقای جنوبی پس از آپارتاید، ایران هم به یک کمیسیون حقیقت و آشتی ملی نیاز دارد تا بتواند فرهنگ مصونیت از پاسخگویی را کاملاً پشت سر گذارد و به ساختن فردایی بپردازد که در آن وقایع وحشتناک سال 1367 بار دیگر هرگز به سراغ شهروندان این ملت بزرگ نیاید. مادران خاوران، با تحمل رنج در طی این سالهای دراز، با امتناع خود از سکوت کردن، در مطالبه خود برای عدالت، مفهوم دیگری از قدرت را به ما نشان میدهند، آنها قابلیتِ داشتنِ ایرانی متفاوت را به ما عرضه میکنند . مادران خاوران، مادران ما نیز هستند، زیرا آنها به ما حیات اخلاقی میبخشند و ما را به عنوان انسان، آموزش میدهند. به همین دلیل است که ما باید پیروزی تاریخی آنان را در دریافت جایزۀ گوانگجو گرامی بداریم و آن را به عنوان جایزهای برای آیندۀ مشترکمان محسوب کنیم.
0 نظر