نامه تاجزاده، اعدام‌های ۶۷ و بخششی نیازمند دادرسی عادلانه

برگرفته از سایت دویچه وله فارسی

مصطفی تاجزاده از چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلب خواهان بخشش عاملان اعدام‌های سال ۶۷ از سوی خانواده‌های قربانیان شده است. خانواده‌ها اما می‌گویند اول دادرسی عادلانه و بعد صحبت از بخشیدن.
Iran Friedhof Khavaran
مصطفی تاجزاده، عضو سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و جبهه مشارکت ایران اسلامی، معاون سیاسی وزارت کشور در دولت اصلاحات و معاون امور بین‌الملل وزارت ارشاد در دولت میرحسین موسوی اخیرا نامه‌ای منتشر کرده و در آن ضمن عذرخواهی از خانواده‌های اعدام‌شدگان سال ۱۳۶۷ از آنها خواسته تا عاملان این اعدام‌ها را ببخشند هرچند این جنایت را فراموش نکنند.
او البته در بند اول نامه خود به تفصیل شرحی از اقدامات سازمان مجاهدین خلق داده و این سازمان را "فاشیستی و غیرانسانی" نامیده و رفتارهای آنها را با داعش قابل قیاس دانسته است.
در بند دوم نوشته خود نیز نقش و سهم سازمان مجاهدین در سوق دادن جمهوری اسلامی به سمت خشونت را "نقشی استراتژیک" دانسته است.
با این وجود و با استناد به نقل قولی از پدر یکی از اعدام‌شدگان سال ۶۷ از خانواده‌های قربانیان خواسته تا "به کینه و نفرت پایان دهند" و آنان را دعوت به "مهر و دوستی" کرده است.
از حاکمیت نیز خواسته تا از خانواده‌های اعدام‌شدگان "حلالیت" بطلبند و از ملت عذرخواهی کنند.
"مسئله بر سر ۱۵ هزار کشته است"
 
شنیدن صوت08:13

گفت‌وگو با امید منتظری درباره عذرخواهی تاجزاده

امید منتظری، فرزند حمید منتظری از اعدام‌شدگان سال ۱۳۶۷ به دویچه‌وله می‌گوید: «من اول خوشآمد می​گویم به آقای تاجزاده و فکر می​کنم که حالا دیگر نقطه اشتراکی داریم در مورد این موضوع. اینکه حداقل هر دو فکر می​کنیم یک جنایتی شکل گرفته و این به نوبه خودش اتفاق خوبی​ست. اما من فکر می​کنم که کانون توجه در صحبت​های آقای تاجزاده جدا از مسئله عذرخواهی ایشان، باید این باشد که مسئله دادخواهی به حلالیت​طلبی و پوزش​خواهی فروکاسته شده و ماجرای جنایت جمهوری اسلامی در دهه ۶۰ نیز فقط به کشتار ۶۷ محدود شده است. ما داریم در مورد ۱۵ هزار کشته حرف می‌زنیم، ما در مورد کشتارهایی صحبت نمی​کنیم که فقط در فاصله دو ماهه تابستان در زندان​ها اتفاق افتاد. بلکه ما داریم از یک جمعیت ۱۵هزار نفری صحبت می‌کنیم.»
نکته دیگر در نامه تاجزاده، مقدمه‌ای است که او درباره عملکرد سازمان مجاهدین خلق نوشته است. امید منتظری معتقد است این نوع برخورد با کشتار دهه ۶۰، نوعی نگاه کنش و واکنشی به یک جنایت سازمان‌یافته است.
او می‌گوید: «مشکل اصلی من با صحبت​های آقای تاجزاده این است که ایشان، همانند بسیاری دیگری که در گفتار اصلاح​طلبی نسبت به این ماجرا عذرخواهی می​کنند و فاصله خودشان را اعلام می​کنند، این ماجرا را به کنش و واکنش فرومی​کاهند. یعنی اینکه یک خشونتی اتفاق افتاده و بعد جمهوری اسلامی یک کاری کرده و حالا اگر جمهوری اسلامی عذرخواهی کند تمام می‌شود. نه، مسائل اجتماعی را با کنش و واکنش نمی​شود تحلیل کرد. از طرف دیگر من نمی​دانم چرا وقتی که این​ها می‌خواهند درباره کشتار ۶۷ صحبت کنند، ابتدا یک مقدمه می​گذارند در مورد اینکه مجاهدین چه کردند و چه نکردند و بعد همه گروه‌های دیگر را هم با طناب مجاهدین به ته چاه می​فرستند و می​گویند که خب یک اتفاقی افتاده، آنور یک کارهایی کرده، اینور هم یک کارهایی کرده. برای مثال سازمان اکثریت و حزب توده که نه اسلحه​ای بلند کرده بودند و نه اعلان قیام مسلحانه و زمانی هم حتی همراه و همدل جمهوری اسلامی بودند، خب این​ها را برای چه زدید؟ یعنی این مقدمه آقای تاجزاده کل ماجرا را توجیه نمی​کند.»
"بخشش و عذرخواهی نیازمند یک پروسه مشخص است"
 
شنیدن صوت07:58

گفت‌وگو با حامد فرمند درباره عذرخواهی تاجزاده

حامد فرمند، خواهرزاده دو تن از اعدام‌شدگان مجاهد سال‌های ۱۳۶۰ است. مادرش نیز در همان سال‌ها زندانی بوده. او معتقد است تاجزاده که سال‌ها پست‌‌های مهم سیاسی و امنیتی داشته باید بداند که بخشش و عذرخواهی نیازمند یک پروسه مشخص است.
فرمند به دویچه‌وله می‌گوید: «ما یا قبول می​کنیم که این جنایت اتفاق افتاده یا نمی​کنیم. وقتی که قبول می​کنیم که جنایتی اتفاق افتاده و یکسری افراد حکم مشخصی داشتند و ناعادلانه بدون طی شدن روال قانونی حکم​شان تغییر می​کند و کشته می​شوند و خانواده‌های آن​ها از مجموعه حقوق‌شان محروم می​شوند، حتی نمی​دانند که آن افراد چه بلایی به سرشان آمده و نه می​دانند کجا دفن شده​اند و نه می​توانند برای​شان عزاداری کنند و در عین حال تهدید می‌شوند، تحقیر می​شوند و به آنها فشارهای سیاسی وارد می​شود و بعضی​هاشان حتی به​خاطر صحبت کردن راجع به این موضوع به زندان می​روند و هنوز هم که هنوز است افرادی که این کار را انجام داده​اند، نه تنها محکوم نشده​اند، محاکمه نشده​اند، بلکه برعکس مقام هم گرفته​اند و الان هم دارند رسما کار می​کنند. خب همه این​ها را ما می​گذاریم کنار هم و به آن افراد می​گوییم بیایید عذرخواهی بکنید و این گروه قربانی هم آن​ها را ببخشد. خب این خیلی غیرانسانی​ست و اصلا با روال طبیعی که این جریان باید طی بکند نمی‌خواند و مثال​هایی که این افراد دائما تکرار می​کنند، نقل قولی از نلسون ماندلا، بدون اینکه او را بشناسند، فقط یک جمله "ببخش، ولی فراموش نکن!" ماندلا را تکرار می‌کنند. خب این​ها به نظر من بخش غیرانسانی نامه آقای تاجزاده را نشان می​دهد.»
"تاجزاده خود باید در دادگاه پاسخگو باشد"
مصطفی تاجزاده در دو قسمت از نامه خود واژه "انتقام" را به کار می‌برد. در جایی می‌گوید: «یکی از دلنشین ترین اخباری که پس از آزادی شنیده‌ام سخنان پدر یکی از قربانیان سال ۶۷ در جمع گروه دیگری از والدین اعدام‌شدگان همان سال بود که برخلاف روال سالیان گذشته و برخلاف مضامین سرودهای رایج مجاهدین خلق که دعوت به کینه‌ورزی و انتقام‌گیری می‌کند، وی خواهان آن شد که به کینه و نفرت پایان داده شود و به جای آن دعوت به مهر و دوستی کرد.»
و در جای دیگری می‌نویسد: «من به سهم خود از خانواده‌های اعدام‌شدگان آن فاجعه از جمله بازماندگان قربانیانی که عضو مجاهدین خلق نبودند، پوزش می‌طلبم. و متواضعانه آنان را فرامی‌خوانم تا با تأسی به ماندلا "ببخشند، اما فراموش نکنند" تا ایران و ایرانی از چرخه شوم نفرت و کینه و انتقام رها شوند.»
حمید منتظری زندانی اعدام‌شده در سال ۶۷ و همسرش مهین فهیمی. عکس از فیس‌بوک امید منتظری
حمید منتظری زندانی اعدام‌شده در سال ۶۷ و همسرش مهین فهیمی. عکس از فیس‌بوک امید منتظری
امید منتظری درباره این بخش از نامه تاجزاده چنین می‌گوید: «من نمی​دانم چرا آقای تاجزاده مفهوم دادخواهی را که می​تواند یک پروسه کاملا حقوقی باشد، و می‌تواند منجر به زندانی شدن و صدور احکام سنگین برای عاملان و آمران شود، با انتقام و کینه یکی می​گیرد. این پروسه دادخواهی معنای انتقام و کینه نمی​دهد. ازجمله خود آقای تاجزاده که در آن سال​ها در حکومت بودند و احتمالا به​عنوان مطلع باید به دادگاه بیایند. ایشان در جایگاهی نیستند که پیشنهاد کنند که ببخشیم یا فراموش کنیم و یا نکنیم و من فکر می​کنم که نکته مهم این است که ایشان به جایگاه خودشان در آن زمان بیش از هر چیزی توجه کنند.»
تفکیک میان مجاهدین و سایر گروه‌ها
این جمله تاجزاده: "من به سهم خود از خانواده‌های اعدام شدگان آن فاجعه، از جمله بازماندگان قربانیانی که عضو مجاهدین خلق نبودند، پوزش می‌طلبم" برای برخی این گمان را به وجود آورده که او بازماندگان اعدام‌شدگان مجاهد را مشمول عذرخواهی خود نکرده است.
حامد فرمند که از خانواده اعدام‌شدگان مجاهد است می‌گوید ابتدا برداشتش همین بوده اما با چندبار خواندن این جمله، به این نتیجه رسیده که شاید آنگونه که برخی می‌گویند منظور تاجزاده این بوده که هم از خانواده‌های مجاهد و هم غیرمجاهد عذرخواهی ‌کند.
با این حال آقای فرمند می‌گوید: «من این جمله را می​گذارم کنار بقیه عباراتی که به​ کار می‌برد و مثل بسیاری از افراد حکومتی و داخل ایران که تا می​خواهند از این جنایت صحبت بکنند، بلافاصله شروع می​کنند به مقدمه​ای مفصل و احتمالا مؤخره‌ای کامل راجع به جنایت‌ها و خیانت​های سازمان مجاهدین و فکر می​کنم که خیلی از این​ها این برداشت را ایجاد کرده​اند و به آن دامن می​زنند که اولا این کشتارها به​خاطر سازمان مجاهدین بوده، به​خاطر فعالیت​ها و خیانت​ها و جنایت​های سازمان مجاهدین بوده. این توجیه تا حدی می‌تواند قابل قبول باشد ولی کسان دیگری هم به صورت ناعادلانه این وسط اعدام شده​اند که باید این‌ها را هم در نظر بگیریم.»
امید منتظری اما همان برداشت اول را از این جمله تاجزاده دارد و می‌گوید: «تعداد زیادی از نخبگان و فرهیختگان سیاسی سال​ها به زندان رفتند، با محاکمه​هایی صحرایی اعدام شدند و آنوقت آقای تاجزاده می​گویند که از ایشان عذرخواهی نمی​کنند. مسئله ایشان اگر دادرسی عادلانه است، بهتر است از همه عذرخواهی کنند.»
مرحله‌ای تازه از پروسه دادخواهی
اعدام‌های گروهی سال ۱۳۶۷ تا سال‌های زیاد در ایران در محاق سکوت بود؛ چه از سوی حکومت و چه از سوی جامعه و رسانه‌ها. چند سالی است که این تابو شکسته شده و رسانه‌ها در این باره صحبت می‌کنند.
عذرخواهی یکی از چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلب و معتقد به نظام جمهوری اسلامی از بازماندگان این اعدام‌ها آیا مرحله جدیدی از پروسه دادخواهی قربانیان است؟
امید منتظری می‌گوید: «من فکر می​کنم بعد از ۲۸ سال ما وارد دوره تازه​ای شده​ایم، یعنی دوره​ای که دیگر این صدای دادخواهی فقط از خانواده​ها بلند نمی​شود. این صدا بین‌المللی شده​ است. بسیاری از افراد درون حکومت حداقل این را می‌پذیرند که این بخشی از جنایت​های جمهوری اسلامی بوده. نکته مهم این است که ما این را باور کنیم که دادخواهی تا حدی به ثمر نشسته و موضوع، به​عنوان موضوع فراگیر جامعه مطرح شده است. زمانی بوده که نه تنها فقط جمهوری اسلامی سکوت می​کرد و جامعه هم سکوت می​کرد و رسانه​ها هم سکوت می​کردند، خبری از این اعدام​ها نبوده. ما امروز در موقعیت دیگری قرار گرفته​ایم و من فکر می​کنم این موقعیت بسیار خوشایندی​ست برای ما، چون ما وارد دوره​ تازه​ای از دادخواهی شده​ایم. دوره​ای که دست​کم بسیاری از کسانی که آن موقع در حکومت بودند و یا زمانی در حکومت بودند، حداقل می​پذیرند که این عمل انجام شده، این عمل جنایت است و عملی قابل پیگیری​ست.»
Tags:

مادران پارک لاله ایران

خواهان لغو مجازات اعدام و کشتار انسانها به هر شکلی هستیم. خواهان آزادی فوری و بی قید و شرط تمامی زندانیان سیاسی و عقیدتی هستیم. خواهان محاکمه عادلانه و علنی آمران و عاملان تمامی جنایت های صورت گرفته توسط حکومت جمهوری اسلامی از ابتدای تشکیل آن هستیم.

0 نظر

دیدگاه تان را وارد کنید